Samenleving als een Tuin

Hoe je de wereld ziet, bepaalt hoe de wereld is.

Op een metafysisch niveau is het publieke domein van onze samenleving te zien als een Tuin. De openbare ruimte, media, evenementen, de plekken waar we elkaar ontmoeten en ‘samenleven’ vormen onze Tuin. Hoe we er mee omgaan, bepaalt of het een slecht of goed verzorgde Tuin is. Aandacht en verzorging zijn, net als in een tuin, kwaliteiten die onmisbaar zijn om een samenleving in stand te houden. Anders neemt de “wilde natuur “de overhand. Maar aandacht en verzorging komen alleen tot stand als we met zijn allen graag in de Tuin zijn, er van houden en weten wat voor tuin we willen. Net zoals in een tuin is een samenleving ten alle tijden een spel op de scheidslijn van orde en chaos, van ‘wilde’ en ‘getemde’ natuur.

De uitdaging voor de moderne stad

Stedelijke gebieden worden meer en meer de bepalende omgeving voor de welvaart van de toekomst. Steden zijn de motoren voor economie en innovatie en trekken allerhande mensen aan. Steden hebben de toekomst, maar steden hebben tegelijk een groot probleem. Steden zijn 15% ongezonder dan niet-stedelijke gebieden. Het gaat dan niet alleen om de fysieke gezondheid – denk aan obesitas en suikerziekte - maar juist ook om de geestelijke gezondheid. De grootste uitdaging van de toekomstige stad is dus een gezondheidsvraagstuk! Hoe kunnen we een stad maken waar mensen gezonder en gelukkiger worden?

De huidige stedelijke problematiek is vergelijkbaar met de stedelijke problemen aan het begin van de vorige eeuw. Kleine behuizing en slechte hygiëne zijn toen overwonnen door ruimere woningen, meer groen en de aanleg van riolering. Technologische doorbraak na doorbraak heeft er plaatsgevonden waardoor onze levensverwachting enorm is toegenomen. Maar deze vooruitgang heeft ook een keerzijde gehad.

Zonder er bij stil te staan hebben we de aandacht voor elkaar en de omgeving gemoderniseerd en geprofessionaliseerd zodat wij mensen onze tijd nuttig en aangenaam konden gaan besteden. Daarmee zijn we zijn de meest cruciale factoren voor menselijke beschaving, aandacht en verzorging (dagelijkse interactie), als kostenposten gaan behandelden. Aandacht en verzorging zijn vervangen door kosten/baten analyses ingebed in procedures en regels.

Zo hebben we onze Tuin een beetje verwaarloosd. Maar de vlucht vooruit in meer professionele zorg is vooralsnog geblokkeerd. De schuldencrisis schept de noodzaak tot het beperken van de overheidsuitgaven. Nu is het de tijd om dat te herstellen; om opnieuw aandacht te gaan besteden aan onze Tuin.

Voorkomen is beter dan genezen…

‘De omgeving van de mens is de medemens’ Jules Deelder

Binnen de menswetenschappen zijn voldoende onderzoeken voorhanden, die duidelijk de richting aangeven waarin de oplossing gezocht moet worden. Groen is gezond, in groene wijken hebben mensen minder depressies (30%) en minder kinderen met overgewicht (15%). Daarnaast is sociale interactie ook bevorderlijk, hoe groter en gevarieerd het netwerk van volwassenen rond een kind, hoe beter ze het later doen. Goed onderwijs en een sluitend netwerk voor maatschappelijke ondersteuning, zorgen respectievelijk voor ontwikkeling en een vangnet.

De noodzaak tot interactie in werk en vrije tijd is naast de fysieke omgeving structurerend voor het publieke domein in een stad. Mensen hebben elkaar en de natuur nodig om zich te ontwikkelen en gezond te blijven. Door het slim combineren van therapeutische, educatieve en productieve functies is het zelforganiserend en zelfreddend vermogen van een gemeenschap te verbeteren zonder extra investeringen, met een kostenreductie en waardecreatie tot gevolg.

Er groeit een versterkend evenwicht in de leefomgeving van de mens, die zich bevind tussen de thuissituatie, school/werk en buiten. Zelfredzaamheid groeit omdat gezinnen beter functioneren, er goede scholen zijn en de buitenruimte groen, kindvriendelijk en dus veilig is.

Binnen management en therapie is duidelijk dat de kwaliteit van de projectleider alsmede de therapeut doorslaggevend zijn voor het succes, niet de gebruikte methode. Ook het succes van de grote stad is mensenwerk, mensen zoeken elkaar op ontwikkelen en handelen samen. De belangrijkste bouwstenen voor een stad zijn dus mensen en geen stenen. Mensen zorgen voor duurzaamheid, groei en stabiliteit. De vraag is hoe we dit, nu traditionele praktijken vastlopen en zich terugtrekken, de zorg voor de stad, onze Tuin, vanuit dit principe vorm gaan geven.

Een oproep om te gaan tuinieren

Als we ons publieke domein zien als een Tuin, zijn burgers te zien als de Tuinmensen, die de tuin verzorgen. Het beste is om dit te organiseren op wijkniveau met als grote gezamenlijke uitdaging: een prettig leefbare wijk waar kinderen gezond en veilig kunnen opgroeien. Dit vraagt om maximaal beheer en onderhoud (aandacht en verzorging) en dit is alleen mogelijk bij een integrale wijkontwikkeling waarbij zelforganisatie en zelfreddend vermogen van een gemeenschap wordt gestimuleerd en begeleid.

Maar wie er oog voor heeft ziet de laatste tijd op lokaal niveau overal nieuwe coalities ontstaan. Deze  coalities zijn  per wijk en uitdaging verschillend en ontstaan vaak uit frustratie over een tekortschietende praktijk. Mensen gaan het ‘zelf’ doen. Achter deze coalities zitten altijd een aantal gedreven mensen en vormen een samenspel van overheidsdiensten, scholen, maatschappelijke organisaties, ondernemers. Deze coalities nemen daarmee de zorg en de verantwoordelijkheid voor onze Tuin terug.

Om dit te formaliseren en toch fris te houden, zodat het kan groeien heeft Creatief Beheer hiervoor een nieuwe stadsprofessional in het leven geroepen. Dat is de Tuinman (M/V) die een verbindende en inspirerende rol vervult en die als taak heeft onze Tuin (de openbare ruimte, beschaving en samenleving) weer in ere te herstellen; een plek waar het goed toeven is en die we met zijn allen verzorgen en aandacht geven. Dit is een alomvattende maar mooie uitdaging !

Dit kan alleen als iedereen meedoet en iedereen zijn of haar steentje bijdraagt. Het spreekt voor zich dat dit moet groeien, net als de planten in de Tuin. Zoals gezegd, dit nieuwe aanpakken vereist met name verbindende en coördinerende kwaliteiten. Begin met het nemen van verantwoordelijkheid in de dagelijkse praktijk, los problemen op door ze aan te pakken. Zoek een uitdaging, vorm coalities met iedereen die een bijdrage wil leveren en ga aan de slag. Eén ding is belangrijk, om het op zijn Rotterdams te zeggen: niet lullen maar poetsen. We gaan onze Tuin weer verzorgen en al doende vinden we nieuwe wegen, kansen en mogelijkheden.

Dit is het basisprincipe van waaruit de Tuinman(m/v) en zijn ‘vrienden’ hun kennis, kunde en netwerk inzetten om wijken gezonder te maken in de meest brede zin van het woord.

Gemeenschappelijke Uitdaging: Hoe concreter, hoe beter!

Rotterdam heeft altijd sterke coalities gekend, waarin particuliere en overheidspartijen samen aan de stad bouwden. Met name tijdens de wederopbouw heeft dit Rotterdam het imago opgeleverd van ”niet lullen, maar poetsen” en dat de overhemden hier opgestroopt in de winkels lagen. Waren de problemen in de stad van de vorige eeuw met name met fysiek op te lossen, de problemen van de huidige stad zijn veel complexer. Deze vragen andere coalities, andere aanpak, veelzijdig, decentraal, lokaal geworteld, maar wel met dezelfde urgentie van aanpakken.

Omdat het juist nu de tijd is om door te pakken heeft Creatief Beheer in haar Rotterdamse praktijk, een aantal uitdagingen gekozen, waaromheen ze deze nieuwe stijl coalities formaliseren en uitbouwen, via de methode en visie van de Tuinman (m/v). De komende maanden benaderen we al onze samenwerkende partners en potentiële nieuwe partners, zodat we medio september kunnen starten met de aanpak. Wij roepen bij deze mensen, waar ze ook werken en wat ze ook doen, op mee te bewegen en samen onze Tuin te verzorgen en mooier te maken.

De eerste drie uitdagingen:

Uitdaging #1 Het Oleanderplein als huiskamer van de wijk

Wie helpt de Tuinman (m/v) mee van het Oleanderplein een van de leukste groenste en levendigste pleinen van Rotterdam te maken. We zijn al een eind onderweg, maar kunnen alle hulp gebruiken…en je krijgt er natuurlijk ook wat voor terug.

Uitdaging #2 Van Tennisclub naar Tennistuin

Transformeren tennisclub in een traject waarbij maatschappelijke functionaliteit wordt toegevoegd ten behoeve van de omliggende wijk(en), het Zuiderpark en Rotterdam Zuid in het algemeen. Dit als onderdeel van de Veerkracht Carnisse aanpak.

Uitdaging #3 De Tuinman(m/v)academie

Opstarten van een heuse praktijkopleiding tot Tuinman (m/v). Dit is een opleiding voor mensen die reeds werkervaring hebben in managementfuncties, groen beheer, sociaal werk met een passie voor groen en mensen. Gezien het succes van de Creatief Beheer aanpak is met name het vinden en opleiden van voldoende Tuinmannen een probleem. Het is namelijk een compleet nieuw beroep, zoiets als boswachter, maar dan voor de stad. Het vereist mensenkennis, natuurkennis en sociale vaardigheden…

Voor informatie kunt u mailen naar info@creatiefbeheer.nl

Voor mensen die geïnteresseerd zijn in de visie en methode van Creatief Beheer :

http://tuinmanindewijk.nl/read/antenne_item/id/175411/het-werkboek-tuinman-in-de-wijk

Informatie over de projecten van Creatief Beheer is te vinden op de site: www.creatiefbeheer.nl

Lees ook het artikel op Ruimtevolk: http://ruimtevolk.nl/blog/meer-tuinieren/