De straat, de stoep, parken en pleinen vormen samen de buitenruimte. Onderhoud van de openbare ruimte met haar perken en borders, veldjes en plantsoenen wordt traditiegetrouw als kostenpost gezien. Voor Creatief Beheer vormt dit groen echter de kansenzones van de stad; een gezonde stad heeft een gezonde buitenruimte. Toen we tien jaar geleden Creatief Beheer oprichtten, hebben we beheer en onderhoud als centraal aangrijpingspunt benoemd. De dagelijkse interactie in de wijk, verzorging van elkaar en omgeving, menselijke maat, is belangrijk voor een leefbare veilige wijk.

‘De omgeving van de mens is de medemens’ Jules Deelder

Onze praktijk richt zich dan ook op de ontwikkeling van dit ‘sociale groen’ in een wijk. Hieronder verstaan we de ‘natuurlijke’ interactie tussen mensen, planten en dieren. Er zou wat ons betreft geïnvesteerd dienen te worden in de ontwikkeling en het beheer van dit sociaal groen. Simpelweg omdat dit het hoogst mogelijke rendement heeft voor de wijk en de samenleving. Niet door het directe werk dat wordt verricht, maar door de dagelijkse interactie en de communicatieve meerwaarde ervan; de verbetering van het opvoedkundig klimaat in de wijk.

Groen en de ‘noodzaak tot interactie’ is cruciaal voor mensen om zich te kunnen ontwikkelen.

Traditionele taken als tuinieren, klussen, handwerk en koken hebben naast een direct gezond effect, ook een interactieve communicatieve meerwaarde. Het stimuleert in hoge mate de eigen verantwoordelijkheid en zelforganiserend vermogen binnen gemeenschappen. In de Creatief Beheer projecten wordt dan ook gestreefd naar maximaal beheer en onderhoud en maximaal groen en dit kan alleen als bewoners meedoen. Bewoners doen alleen mee als ze het leuk vinden, er goed in zijn en het ook nuttig vinden. Met andere woorden als ze er iets voor terug krijgen. Maar het ‘rendement’ gaat verder. Want een veilige, sociale en groene openbare ruimte is direct gecorreleerd met hogere vastgoedprijzen en betere gezondheid en welzijn voor bewoners.

Creatief Beheer beschouwt een buurtgemeenschap (ongeveer 5000 mensen) als een zichzelf organiserend systeem, dat door structurele en intelligente interventies beduidend beter gaat functioneren. Grof gezegd betekent dit, groenere wijken, waar de bewoners meer met elkaar omgaan en kunnen meedoen. Door als onafhankelijke middenpartij te sturen op koppeling doelstellingen en samenwerking vanuit deze filosofie dragen we bij aan het welzijn van de wijk, haar bewoners en daarmee aan de stad.

Creatief Beheer in de praktijk

Deze filosofie komt voort uit onze praktijk. We proberen dingen uit, kijken wat werkt en leren hiervan. Dus niet eerst nadenken, opschrijven en vergaderen; maar doen en dan reflecteren. Centraal in ons werk staat de ‘sociale wijkwerf’. Dit is een multifunctioneel parkje/tuin, dat dient als ontmoetingsplek en uitvalsbasis voor de vergroening van de wijk. Hieraan worden deelprojecten (modules) gekoppeld, zoals een tuinclub met buurtbewoners om de straten groen te maken, groene lesprogramma’s en groene schoolpleinen voor scholen in de buurt, werkgelegenheidsprojecten, participatieve groene buitenschoolse kinderopvang, etc. Deze modules worden in samenwerking met diensten, wijkorganisaties en participanten uitgevoerd. Hierbij wordt steeds gezocht naar win-win situaties, waar bij gelijkblijvend budget een betere output wordt gerealiseerd.   

Een Creatief Beheer project in een wijk, wordt uitgevoerd door een team bestaande uit 5 tot 7 mensen, die de verschillende taken en functies vervullen. De focus ligt op aanwezigheid (tuinman terug in de wijk) en uitvoering ter plekke in de wijk. Het is laagdrempelig, flexibel en samen met bewoners. De teams zijn zelfsturend en werken op basis van de behoeften en de mogelijkheden, van zowel bewoners als professionals in de wijk. Ieder project heeft hierdoor een eigen dynamiek en identiteit. Opzet is om projecten zodanig door te ontwikkelen, te laten groeien en in de wijk te verankeren dat ze zelfstandig en los van Creatief Beheer kunnen voortbestaan. Dit zou mogelijk moeten kunnen zijn in een periode van 5 jaar.

De organisatie van Creatief Beheer bestaat inmiddels uit een groep van zo’n 50 mensen, divers in ervaring, kennis en kunde, landschapsarchitecten, sociologen, kunstenaars, sociaal werkers, onderwijzers, hoveniers, etc. In principe allemaal hoogopgeleid en enthousiast om hun kennis en ervaring in te zetten in de Creatief Beheer praktijk.

Voorbeelden

 De afgelopen 10 jaar heeft deze filosofie op diverse plekken in de stad zich in en vanuit de praktijk ontwikkeld.

Proefpark De Punt

Een wijkparkje dat sinds 2004 met een jaarlijks budget is ontwikkeld op een braakliggend terrein, momenteel wordt onderzocht hoe dit kan doorgroeien in een ‘sociaal beheer’ plan op het in 2012 te realiseren Dakpark.

Buitenplaats Spangen

Een verlaten spoordijk wordt getransformeerd tot verbindend natuurpark. Project loopt sinds 2009.

Eco Kinderpark

Een wijkparkje dat sinds 2009 is ontwikkeld op een braakliggend terrein, speciaal gericht op kinderen en natuureducatie.

Poldertuin

Inrichting braakliggend terrein als buurttuin, gestart in 2010.

Ecowijken

Ecowijken (voorheen Stadsfloriade 2012) is een project waar Creatief Beheer haar gehele wijkaanpak ontwikkelt in een tweetal wijken, de Afrikaanderwijk en de Oleanderbuurt. Creatief Beheer doet dit samen met partners in een traject dat loopt sinds 2008. 2012 is het jaar waarop de resultaten duidelijk zichtbaar zijn en worden gecommuniceerd, hopelijk met als effect een structureel traject waarmee de zowel de Afrikaanderwijk en Oleanderbuurt iedere jaar groener en kindvriendelijker worden.

Veerkracht Carnisse

Project gestart in sept 2011 met als opzet een integrale wijkverbetering te bewerkstelligen met een viertal partijen: Bureau Frontlijn, Vakmanstad, Creatief Beheer en Bureau Drift

Tot slot

Er zijn volgens ons drie ruimtes – de mentale, de fysieke en de sociale - die tezamen de kwaliteit van een leefomgeving van de individuele mens bepalen. Een van de oorzaken van de huidige problemen in de stadsontwikkeling, is dat deze drie ruimtes niet integraal en vanuit dit menselijk perspectief zijn ontwikkeld. Onze aanpak, waarbij de mentale, fysieke en sociale ruimte integraal worden ontwikkeld kan alleen decentraal, organisch en locaal (wijkniveau) worden opgezet. Het dagelijks beheer en onderhoud is hierbij eerste aangrijpingspunt. Deze manier van ontwikkelen zet alles wat we tot nog toe hebben opgebouwd (ingemetseld) op losse schroeven. Omdat het een nieuwe aanpak is, die vanuit besproken principes in de praktijk wordt ontwikkeld, is het voor alle betrokkenen leren in de praktijk. Dit maakt het spannend, uitdagend, maar ook moeilijk. De gecreëerde onzekerheden leveren in eerste instantie wat onrust op. In het proces dient dan ook vanaf het begin regelmatig succes te worden geboekt. Successen bevorderen weer draagvlak en maken volgende stappen mogelijk. De schijnbaar kleine stapjes in het begin maken de grote stappen op termijn mogelijk.

Verbeter de wereld, begin in Rotterdam!