NOS Journaal 12 maart 2012:
In Rotterdam hebben de burgers in het kader van het stadsinitiatief gekozen voor een ‘Tuinman in de Wijk’. Dit project introduceert een nieuwe professional in het straatbeeld: een Tuinman, die samen met de bewoners en geholpen door bedrijven en diensten, de stad groen en kindvriendelijk maakt. Marco Pastors, de nieuwe directeur van de kwaliteitssprong op Rotterdam Zuid, meldde reeds dat hij de Tuinman met open armen zal ontvangen. De Tuinman start de komende maanden in 12 Rotterdamse wijken en de initiatiefnemers gaan ervan uit dat binnen twee jaar in alle wijken van de stad Tuinmannen actief zullen zijn.

1 Doelstelling activiteiten
Doelstelling van het project is om zoveel mogelijk Rotterdamse wijken op een sociaal duurzame manier groener en kindvriendelijker te maken. De aanpak is gebaseerd op en vloeit voort uit de ervaring en inzichten opgedaan in de tienjarige Creatief Beheer praktijk (www.creatiefbeheer.nl).

‘Tuinman in de Wijk’ is een project, waarbij een nieuw type stadsprofessional (M/V) wordt geïntroduceerd als een groene verbinder tussen burgers en overheid. De praktijk van de Tuinman staat symbool voor een ‘organische ecologische’ (ecosociale) aanpak, net als voorheen de architect en zijn gebouwen symbool stonden voor moderniteit. Zijn spel is anders, zijn effect niet minder. Waar de architect werkt met de exacte wetenschappen, werkt de Tuinman met de menswetenschappen.

De Tuinman koppelt fysieke en sociale doelen en werkt samen met alle partijen in de wijk. De Tuinman is een opvulling van het Vacuüm in het midden. Beheer en onderhoud (menselijke interactie en natuur) wordt zodanig georganiseerd dat samenwerking, koppeling van doelstellingen en participatie van burgers mogelijk is.

2 Samenstelling en omvang doelgroep
De doelgroep van dit Stadsinitiatief is alle Rotterdammers, met de nadruk op die bewoners wonend in wijken waar het belang van verbetering van de buitenruimte het grootst is. Voor de invulling van dit Stadsinitiatief gaan we voorlopig uit van 12 wijken waar we starten met de Tuinman.

Het is zaak dat de wijken verspreid zijn over heel Rotterdam, zodat zoveel mogelijk Rotterdammers direct kennis kunnen maken met de aanpak. En om juist daar te beginnen waar de behoefte/noodzaak het grootst is.
CBS Buurten in Rotterdam hebben veelal tussen de 10.000 en 20.000 bewoners. Op dit moment is de keuze voor in welke 12 wijken de Tuinman actief zal worden nog niet bepaald. Bij een verdeling van:

1 wijk * 5.000 bewoners = 5.000
5 wijken * 10.000 bewoners = 50.000
5 wijken * 15.000 bewoners = 75.000
1 wijk * 20.000 bewoners = 20.000

is het totale, directe, bereik 150.000 bewoners. Dit is slechts een voorbeeld berekening. Het definitieve bereik kan bepaald worden na keuze voor de 12 buurten.

3 Omschrijving activiteiten/op te leveren product
Het resultaat is een blijvend groene(re) en kindvriendelijkere en dus sociale(re) wijk. Wijken draaien om mensen. Binnen stedelijke gebieden is eerder sprake van 'afstandelijke familiariteit' dan van 'sociale cohesie'. Bij een wijkaanpak gaat het om contacten, niet om vergaderingen. Waar het om gaat is als professional mensen aan te spreken op hun vermogens (talenten) en kracht.
Het product 'De Tuinman’ is zichtbaar aanwezig op straat, wordt herkend en is in staat mensen te inspireren en aan elkaar te verbinden.

Per wijk is er een Tuinman die een team van ‘tuinmannen’ aanstuurt. De Tuinman zelf heeft een expertteam achter zich staan voor advies en ondersteuning. De Tuinman maakt ‘vrienden’ in de wijk; organisaties, bedrijven, gemeentelijke diensten, bewoners met wie hij samenwerkt in de voorbereiding en uitvoering van aanpassingen aan de buitenruimte.

Actief wordt samenwerking gezocht met de professionals van Gemeentewerken/DS+V voor het fysieke deel en met de zorg en welzijnsinstellingen in een wijk voor het sociale deel. Samenwerking met deze professionals vergroot de duurzame kwaliteit van de werrkzaamheden van Creatief Beheer.
In feite is de Tuinman een nieuw regiesysteem vanuit het midden, dat alle huidige bevoegdheden en verantwoordelijkheden intact houdt, maar deze echter op een menselijke maat verbindt, inspireert en effectiever maakt. De Tuinman heeft beslissingsbevoegdheid over zijn eigen budget en de aansturing van zijn team. Door deze middenpartij met kennis en kunde over zowel beheer en onderhoud- en inrichtingstaken, als welzijnswerk en onderwijs, kunnen fysieke, sociale en mentale (educatieve) doelen worden gekoppeld.

De Tuinman vertrekt uitdrukkelijk vanuit de wensen van de bewoners in de realisatie van doelstellingen. Iedere wijk heeft bewoners die zich actief willen inzetten in de eigen leefomgeving, ten behoeve van zichzelf en de buren. Dit is de eerste kring aan participanten. De tweede kring; de bewoners die nog niet actief zijn en enige drempel ervaren in het actief worden, zal na de fysieke start uitgenodigd worden actief te worden. Onze ervaring is dat fysieke realisatie van groen dit proces ondersteunt.
Deelprojecten en -producten komen tot stand afgestemd op de wijk. Voor jongeren in de wijk worden bijvoorbeeld zakgeldprojecten opgezet (altijd in samenwerking met de reeds aanwezige wijkpartijen).
De taken die ze verrichten zijn zowel goed voor hun ontwikkeling als voor de wijk. Ook is er een koppeling met re-integratie, hulpverlenings-, en activeringstrajecten, zodat deze trajecten zowel voor de deelnemers als de wijk een meerwaarde opleveren. Concrete voorbeelden zijn Full Engagement, samenwerkingen met Activiteitencentra van bijvoorbeeld PaMeijer e.d.

Door deze werkwijze ontstaat een praktijk, die duurzaam en structureel in de wijk groeit en op termijn tot aanzienlijke kostenreductie en (financiele) waardecreatie in de gemeenschap leidt.
Publicitair staat de Tuinman voor een leefbare groene stad, menselijke maat, sociale innovatie en zal als Rotterdamse icoon zeker zijn effect hebben.

De werkvelden van de Tuinman
Het eerste en centrale werkveld is de openbare ruimte. Deze moet zo groen en zo divers mogelijk zijn en in ieder geval passen bij de noden en behoeften van de buurtbewoners: kleine en grote pleinen, brede middenbermen, openbare schoolparken, geveltuintjes, fruitboomgaarden, hutten-bouw-plekken, etc.

Het tweede, afgeleide werkveld is participatie. Je bereikt mooie groene buitenruimte alleen met maximaal beheer en onderhoud en dit lukt natuurlijk alleen maar als mensen en organisaties gaan meedoen. Het participeren dient een intrinsieke positieve werking te hebben. De inzet van bewoners wordt zodanig georganiseerd dat het positieve gevolgen heeft voor hun welzijn en gezondheid.
Naast vrijwillige participatie van burgers wordt actief samenwerking en cofinanciering gezocht door bedrijven en organisaties die actief zijn in de wijk.

Het derde werkveld is natuureducatie.
Wij dienen bewust te worden van onze eigen natuur en de natuur om ons heen. Het allerbelangrijkste is dit voor kinderen tot 12 jaar. Net zoals ze leren lezen en schrijven, moeten ze ook de natuur leren kennen. In een stenige omgeving is hier extra inspanning voor nodig. Maar dit geldt natuurlijk voor iedereen: onbekend maakt onbemind, dus hoe meer je er over weet, hoe meer je ervan geniet. Zaak is het om ‘groene’ lesprogramma’s (natuur educatie en buitenspelen) te koppelen aan de kerndoelen van het onderwijs (citoscore en brede talentontwikkeling).

Profiel van De Tuinman
De Tuinman is een nieuwe stadsprofessional en zal deels, in een voor hem onbekende praktijk gaan werken. Om die reden zetten wij mensen aan het werk met ruime ervaring binnen hun eigen vakgebied (professionals met vele capaciteiten), die open staan voor een nieuwe uitdaging en in staat zijn multidisciplinair te gaan werken.

De lerende praktijk van de Tuinman

De Tuinman is een multidisciplinaire professional. Hiervoor is geen opleiding, multidisciplinair zijn ontstaat tijdens een loopbaan, nadat iemand binnen een vakgebied tegen de grenzen van dat specifieke domein aanloopt en zich andere domeinen toe gaat eigenen.

De ene wijk is de andere niet. De ene Tuinman is de andere niet. Globaal komt het er op neer dat er projectleidertuinmannen (ervaring; onderhandelen en leiding geven) en vakmantuinmannen zijn (ervaring; klussen, sociaal werk, tuinieren) zijn. Opzet is om zodanige teams samen te stellen, dat er altijd voldaan kan worden aan de uitvoering van de werkzaamheden van dat moment op die plek en dat er continuïteit wordt geboden.

Daarnaast dient er gericht geïnvesteerd te worden in het multidisciplinaire profiel van de individuele Tuinman. Door een individueel ontwikkel- en begeleidingstraject verbreedt de Tuinman zijn profiel. Werkende groeit de Tuinman met de wijk mee, en is daarmee voortdurend in opleiding. Omdat ook de verdere maatschappij niet stilstaat, is het nodig de opleiding tot Tuinman voortdurend te actualiseren.

Dat gebeurt voor een groot deel in de praktijk Het beschrijven van deze praktijk maakt dat de opgedane ervaringen geëxtrapoleerd kunnen worden aar andere wijken, Tuinmannen en steden.

4 projectplanning
Projectdoorloop op hoofdlijnen:

December 2011 /Januari 2012

Maken, onderbouwen, inleveren en bespreken projectvoorstel met Stadsinitiatieven en met derden.
Benaderen ondersteunende partners en oprichten comité van aanbeveling.

Neerzetten onder de Titel: ‘Vrienden van de Tuinman’.
Oprichten 'Raad van Advies'; bestaande uit stedelijke professionals met een groot netwerk en deskundigheid specifiek over Rotterdam en haar wijken.

De Tuinman krijgt een ondersteunend campagneteam (vormgevers, communicatie- en reclamebureau), een expertteam (wetenschappers en vakinhoudelijke partijen) en een lobby (comité van aanbeveling en ‘netwerkers’).

Februari 2012
Bij positieve keuze door de board als een van de vijf door de burgers te kiezen Stadsinitiatieven wordt een publiekscampagne uitgevoerd met ‘vrienden’ (communicatiebureaus, creatieven, netwerkpartners) op basis van sponsoring/wederkerigheid. Daarnaast vinden voorbereidende gesprekken plaats met relevante partijen en cofinanciers. Ook wordt goed gekeken welke wijken in aanmerking komen voor het Tuinmanproject.

Maart 2012
Als de Tuinman wordt gekozen als Stadsinitiatief zal direct gestart worden in een 6-tal wijken. Wijkkeuze op basis van mate van verstening, problematiek e.d.. In overleg met Raad van Advies bepalen en opstarten eerste wijken. pstarten en doorontwikkelen met partners.

Juni/juli 2012
Bepalen tweede tranche aan wijken. Uitvoering tot en met december 2013.

5 Te behalen resultaten en hoe deze gemeten worden
Algemene claim van het project is dat wijken groener en kindvriendelijker worden. Dit is zo gekozen omdat het algemene doelen zijn, waar niemand op tegen kan zijn. Bovendien zijn dit de kwaliteiten, die de keuze voor een woonomgeving voor gezinnen in hoge mate bepalen. Hoeveelheid groen is eenvoudig te meten in m2 en kwaliteit groen. Daarnaast is het belangrijk zo correct mogelijk vast te leggen hoeveel uur er door burgers, kinderen en volwassenen, en bedrijven vrijwillig wordt bijgedragen (participatiecoefficient).
De directe en indirecte doelen zijn deels subjectief, maar tevens ook kwantificeerbaar. In Rotterdam zijn de Sociale Index, de Buurtsignalering en de afgeleide KIWI Monitor, geaccepteerde instrumenten om leefbaarheid van de stad op wijkniveau vast te stellen.
De werkzaamheden en activiteiten van de Tuinman per wijk worden door Creatief Beheer zelf periodiek geëvalueerd op cofinanciering, participatie-uren (ook door organisaties en bedrijven MVO), samenwerkingsverbanden en uitgevoerde activiteiten. Dit is in eerste instantie de taak van de Tuinman om dit zo goed mogelijk te doen. Tevens wordt een beoordeling gegeven voor de mate waarin een project zelfredzaam is.
Al deze informatie en gegevens komen per wijk in een halfjaarlijkse rapportage, een werkboek, en het is aan iedere wijktuinman afzonderlijk om samen met begeleiding en ondersteuning vanuit Creatief Beheer zo goed mogelijke resultaten (en cijfers) te behalen.

6 Begroting
Zie voor de begroting Bijlage 1 conform uw format.
Hierbij dient aangemerkt te worden dat Creatief Beheer geen schulden of andere financiele verplichtingen ten aanzien van of afhankelijk is van derden (punt 8 en 9 van deel 2:specifieke gegevens van het aanvraagformulier subsidieverlening stadsinitiatief)

7 Aanvullende informatie
De website van de Tuinman, hier zijn alle relevante artikelen en achtergrond info te vinden.
www.tuinmanindewijk.nl

Twee artikelen zijn reeds verschenen over de visie en methode op RUIMTEVOLK

http://ruimtevolk.nl/blog/de-tuinman-als-nieuwe-stadsprofessional/
http://ruimtevolk.nl/blog/nieuw-ruimtelijk-denken/